Cầm dây cho chắc
Lúc lắc cho đều
Để bố đâm diều
Kiếm gạo con ăn
( Ca dao)
Lý Thế vừa chắp hai tay sau lưng, vừa đi vừa ngắm nghía bụi tre nhà Cửu Mão. Ngắm chán, ông lắc đầu nói một mình: " Cả một bụi tre không được gốc nào già không cháy đốt".
Rồi ông toan quay đi, Cửu Mão ở trong nhà ra hỏi: "Kìa ông Lý, hai ba hôm nay đi đâu mà không thấy thả diều".
- Mấy hôm nay tôi đi tìm tre vót cuộn dây chưa được. Có nhà phó Dần có cây tre mảnh cật gióng thẳng không cháy đốt, tôi trả đến trăm hào nó không bán. Thấy mình chuộng nó làm cao rồi đến lúc ngả xuống bán hai hào không đắt".
- Ấy trò đời vẫn thế. Thế nào, ông thử xem qua bụi tre nhà tôi xem có cây nào dùng được không.
- Chẳng biết trong nhà còn có cây nào không, chứ ở đây một vài cây thẳng gióng, tre già thì lại đốt cháy, còn non choẹt dùng vót dây diều sao được".
Cửu Mão mời Lý Thế vào nhà rồi đưa xem bụi tre đằng sau vườn.
Ông Lý Thế là một tay chơi diều có tiếng trong vùng. Diều ông không võng dây, không lắc. Ông có thể tự hào là bậc đàn anh trong đám thả diều. Ông thường nói:
- Nghề chơi cũng lắm công phu. Chơi thứ gì chẳng thế.
Cắt nghĩa cho lũ trẻ làm diều cánh cốc hai đuôi. ông vẫn bảo:
- Chúng mày nên biết, việc quan hệ nhất lúc làm diều là ở sự chọn tre. Tre già mà nhẹ, diều sẽ lên cao. Đã được tre già, uốn diều cũng dễ, hai cánh sẽ đều đẹp.
Vào vườn nhà Cửu Mão, Lý Thế chọn một cây tre vừa ý. Ông bảo ông Cửu: " Ít ra tôi còn phải tốn vào đây bốn buổi nữa. Hai buổi vót dây một buổi nối dây và buổi thứ tư là buổi buộc dây.
Những người ham chơi diều là những người nhiều kiên nhẫn. Không kể gì lúc họ ngồi gò đôi cánh diều lấy đều, lấy nong gió, không kể gì lúc họ cặm cụi ngâm cây để phất diều, hay nói ngày lúc họ ngồi vót dây diều. Một cây tre, họ chẻ bao thớ suốt từ gốc đến ngọn, được những thanh dài.
Họ ngồi nắn nót bót từng thanh cho thành sợi may ra mới được năm trăm thước dây.Những dây đó phải nối với nhau. Thật là một kỳ công tinh xảo: nổi làm sao cho dây không gẫy, không đứt nhất là không tuột. Dây nối xong dùng được ngay đâu. Tre để như vậy sẽ ròn, và lúc buông diều nó chỉ vặn hai cái là đứt. Lại phải làm thế nào cho dây mất chất ròn đi. Chỉ có cách đem luộc, cuộn tròn lại rồi cho vào nồi ninh như ninh bánh chưng từ sáng đến chiều.
Dây bấy giờ dùng được rồi, chỉ việc đem quấn vào vành rồi đem thả diều. Dây như thế nhẹ hơn dây thép, bền hơn dây mây nên các tay chơi diều đều chuộng cả. Vả lại còn một lẽ nữa là dây mây và dây thép đều đắt, nhất là dây thép ngày xưa hiếm lắm.
Dây tre lại nhẹ đẹp vì những tay chơi diều như Lý Thế, bao giờ cũng vuốt qua một lượt nến cho bóng.
Lý Thế đẵn cây tre, đặt ở giữa sân nhà Cửu Mão rồi ngắm mãi. Ông ta lấy làm đắc ý lắm. Ít khi có một cây tre già không cháy lại thẳng gióng như thế. Cửu Mão mời ông ta vào nhà trong xơi nước. ông lắc đầu khen ngợi cây tre quý.
Vừa lúc ấy, trên lưng chừng trời có tiếng sáo diều ngâm. Lý Thế bảo Cửu Mão:" Ông nghe thế nào? Sáo diều của lão cả Bàng, tôi nghe ngán lắm. Cồng chẳng ra cồng, đẩu chẳng ra đẩu, còi không phải còi."
Ông Lý sành diều đến nỗi nghe sáo biết là diều của ai. Mỗi buổi chiều, lúc nắng xiên ngang là ở cánh đồng có đông người ra đâm diều lắm. Năm ngoái ở hội Trì ( Võ Dương Bắc Ninh), dân làng này có mấy cây thả diều đi thả, chỉ có diều Lý Thế được giải ba, nên họ định hội Trì năm nay diều của họ phải hơn diều thiên hạ. Hơn về lên cao, cái đó đã đành, họ lại còn muốn hơn về sáo bay, về diều đẹp. Kể cả tay chơi diều trong làng, Lý Thế chỉ chịu có Quản Phình là gọt sáo đều và khoét sáo hay. Chả có thế mà ông phải mua của hắn ba đồng một bộ sáo mộc ba chiếc. Một cồng, một đẩu, một còi
Sang sửa cho cái bộ sáo, ông phải bán ba gánh thóc. Bà Lý chua xót ruột kêu, ông chỉ bảo: "Chuyện, sáo sơn son thếp vàng thì phải tốn."
Ngoài Quản Phình ra, ai ông cũng chê: diều Ba Bảo tuy lên nhưng cánh bầu trông lùng bùng không đẹp, diều Xã Luân có đẹp nhưng lại võng dây, diều Hai Nếp thì cánh gì lại bên bầu bên cất trông lệch lạc khó coi quá, vả lai sao của hắn suốt đời chỉ có hai cái còi rít lên như trẻ thét.
Diều của ông vừa đều vừa đẹp, lại thêm đôi cánh nhẹ, kêu băng băng.
Ông chỉ thiếu có cuộn dây, vì cuộn dây năm ngoái khi ở hội Trì về, được giải, mỗi người đến xin một quãng lấy khước thành chỉ còn non ba trăm thước.
Ông định năm nay là cứ đè bẹp hết diều của các tay chơi hai huyện Quế Dương và Võ Giàng. Ông có hy vọng ấy lắm: diều ông chỉ một lèo là lên vun vút, dây căng thẳng chứ không võng. Tài tình nhất là diều ông đã lên là lên chứ không đảo không lắc. Phiền một nỗi, diều của ông phải thật nhiều gió mới lên, nên hôm nào ít gió ông đành chịu chứ không dám đâm. Ông vẫn nói chỉ có hạng diều trẻ con mới bạ gió nào cũng lên, chứ diều người lớn ít ra phải ngoài năm thước, gió nhẹ mang sao nổi diều.
Diều ông lên thật, cả làng ai cũng công nhận như thế. Ông hãnh diện lắm. Có ai bảo là năm nay giải hội Trì đến về ông, ông chỉ mỉm cười, nhưng mỉm cười một cách hả hê. Thế là ông hy vọng cho ông và cả làng cũng hy vọng cho ông. Trước ngày hội Trì ông và thằng con mười tám còn ra giữa đồng thử lại diều. Một lèo là diều ông lên vun vút. Cho thả một lúc rồi ông bắt về vì sợ gặp mưa, ngấm nước lệch khung.
Ngày hội ông mang diều đi với một hy vọng chiến thắng. Đên làng Trì, lúc vào lễ thần, tâm trí ông để cả vào con diều mà thằng con ông giữ ở sân đình. Hôm ấy trời lại gió to, nên ông càng tin chắc vào diều ông.
Ba hồi trống ra lệnh cho các tay chơi đâm diều. Một dãy câu liêm cắm thẳng hàng ở đồng ruộng, chiếc nọ cách chiếc kia năm thước, mỗi chiếc án giữ một dây diều. Thế là, nếu diều lên thẳng thì không sao, đảo nghiêng dây đưa vào lưỡi câu liêm, đứt phăng thì mất cả gốc lẫn ngọn. Lệ cấm thả dây thép nên các chủ diều chỉ được buông dây mây và dây tre. Một hồi trống thứ tư, điểm thêm ba tiếng sau cùng. ấy là lệnh đâm diều. Vút! vút! Những cái diều lên băng băng.Cái nào đảo ngang lắc dọc đều bị lưỡi câu liêm cưa đứt dây, bay theo ngọn gió rất xa. Cả diều của ông Lý cũng ở trong số đó.
Thì ra có đứa nào biết diều ông lên, trong lúc ông làm lễ thần, nó mời ông xơi nước rối sau đó táy máy nó kéo lệch dây lèo. Vô tình ông không sửa lại lèo diều, cứ thế đâm lên. Nó đảo ngang sang bên trái và đánh vèo một cái, sơi dây tre công trình ông vót bị lưỡi câu liêm cứa đứt.
Ngẩng mặt ông nhìn theo chiều gió trong khi thằng con ông cắm đầu chạy theo diều.